WAAROM? - PLASTIC FAQS

Plastic FAQs

Alles wat je wil weten (of misschien liever niet) over plastic

Dat er te veel plastic op deze wereld is, weten we intussen. Kunnen we er echt nog iets aan doen? En wat dan? Welke plastics zijn nu goed en welke slecht? En hoe zit dat met onze gezondheid en plastic? In de media worden we om de oren geslagen met verontrustende berichten en hartverscheurende filmpjes: het zeepaardje met een wattenstaafje, dode walvissen met magen vol plastic. Tik ‘plastic soup’ in op Google en je krijgt 1.450.000 resultaten. Aan de andere kant roepen producenten en winkelketens dat het zo simpel niet is en plastic soms de meest milieuvriendelijke oplossing is. Ocharme, ons brein: probeer dat maar eens te verwerken.

Yep. Het is een complex thema, plastic. Over elk item (microplastics, hormoonverstoorders in plastic, recycleren, bioplastics) zou je een boek kunnen schrijven. We proberen het korter, maar toch helder.

(Psst, wil je de hele info-zwik over plastics skippen en vooral weten wat jij kunt doen, klik dan hier.)

 

Is het zo erg als ze beweren?
Het is veel erger. De meeste mensen hebben geen idee hoe zorgwekkend de situatie is. Wil je echt beginnen met doemcijfers?

Eh, nee.
Dachten we al. Andere vraag.

Is plastic slecht?
Ja en nee. Plastic is op zich geen slechte uitvinding, net zoals de auto op zich dat ook niet is. Plastic is goedkoop om te maken, het is sterk en flexibel, gaat decennia mee en heeft een oneindig aantal toepassingen. Plastic werd uitgevonden in 1907, maar zoals we het vandaag kennen, in de vorm van polystyreen of polyester, bestaat het pas sinds de jaren dertig. Tijdens WO2 ging alles in een stroomversnelling en werd het in zowat alles gebruikt: van auto’s tot artillerie. Het heeft enorme voordelen gehad in medische toepassingen, ook verschepen van producten werd makkelijker, enz. Alleen is er nu te veel. Veel te veel. En het gros dient voor verpakkingen. Charles Moore die in 1997 de grote concentraties plastic ontdekte in de oceanen, de plastic soup, zorgde voor een kantelmoment: plots begon het te dagen dat we zijn doorgeschoten in onze plastic consumptie. En hoe. Het effect van de massaproductie van de laatste vijftig jaar zal zeker nog 500 jaar aanslepen, zelfs als we nu stoppen met plastic te maken. Helaas produceren we elk jaar nog méér plastic in plaats van minder.

Een plasticvrije wereld is toch een illusie. Kunnen we zonder plastic?
We denken het niet. Er zit vandaag overal plastic in: van je donsdeken, je meubels, je elektronica tot je kledij. Het grootste probleem is onze wegwerpcultuur: we consumeren te veel, ook herbruikbare kunststof voorwerpen. Denk maar aan dvd-spelers, wasmachines, microwaves – de containerparken en kringloopcentra liggen er vol van. Het meest schrijnende is wegwerpplastic, zoals plastic draagtasjes, plastic water- en frisdrankflessen, meeneembekers, plastic bestek, rietjes… Dat is eigenlijk menselijke arrogantie ten top: je gebruikt iets dat gemaakt is om decennia mee te gaan en na enkele minuten gooi je het weg. Wereldwijd worden elke minuut (!) meer dan één miljoen plastic zakjes gebruikt. Van al het plastic dat we dagelijks gebruiken, gooien we 50% binnen de 20 minuten weg. Complete verspilling van grondstoffen. Om nog te zwijgen van het afvalprobleem voor ons, maar ook voor de dieren in zee en op het land.

Want plastic vergaat niet. Dat zeggen ze toch in al die filmpjes.
De natuur kent het niet, en breekt het dus niet af. Uiteindelijk wordt het meeste plastic verbrand, soms na een kortstondig tweede leven. Met CO2-uitstoot uiteraard… Plastic maakt dus deel uit van de klimaatproblematiek. Daarom is plastic ook een slechte uitvinding: we krijgen het niet weg. Polystyreen of piepschuim: onverwoestbaar. Kijk, naargelang het soort plastic duurt het tientallen tot honderden jaren voor het afbreekt. Erger nog, plastic brokkelt af in kleinere deeltjes, micro- of nanoplastics die intussen overal zitten: in de rivier- en oceaanbeddingen, in grondwater en intussen ook in plankton, vissen, grotere waterdieren en vogels. En in onze lucht. Van Alaska tot de Himalaya.

Ik dacht dat microplastics vooral in tandpasta en scrubs zaten?
Ook. In sommige scrubs, tandpasta, shampoo en lipbalsem steken ze microplastics omwille van de schurende werking. Ook die belanden via onze riolen in het water. Trouwens, die microplastics in verzorgingsproducten zijn verboden in landen als de U.S. In Europa wordt enkel ‘geadviseerd’ ze niet te gebruiken in producten, dus doen grote merken zoals L’Oréal en Garnier het maar voor een deel van hun gamma en zeggen verder ‘we werken eraan’. Terwijl ze in de U.S. perfect microplastic-vrije producten op de markt brengen.

Help. Wil ik dit wel weten?
Ja. Want zo kun je bewuster kiezen. Er is een app Beat the Microbead waarmee je in de winkel barcodes kunt scannen om te zien of er microbeads in zitten. En misschien moet je gewoon stoppen met hun producten te kopen. Daar tref je hen het hardst: in de portemonnee.

Ja, zèg. Het is toch aan winkels en producenten om hun verpakkingen en producten aan te passen?
Absoluut. Maar producenten zullen zich niet haasten.

Waarom niet?
Omdat plastic spotgoedkoop. Het is eigenlijk een bijproduct van aardolie. Bij het “kraken” van aardolie om asfalt en brandstof te maken ontstaat er nafta. Daar wordt plastic van gemaakt. Mocht je van 100 liter olie alleen plastic maken, had je 95 liter afval, en zou het veel te duur zijn. Maar zolang we allemaal op brandstof rijden, is er veel nafta. Er zal pas iets veranderen als de overheid nieuwe wetten doorvoert. Dan moeten ze wel een alternatief zoeken. Zolang dat niet gebeurt, wachten ze rustig af. Maar we zullen nog veel druk moeten uitoefenen, wil de overheid in gang schieten…

Is de Europese Unie daar niet mee bezig? Die hebben toch een heel beleid klaar om plastic verpakkingen tegen te gaan.
Ja. Tegen 2030 willen ze het anders. Dat is over 12 jaar. Elke minuut komt er het equivalent van een volle vrachtwagen plastic in de zeeën. Elke minuut. Dat is acht miljoen ton per jaar. Reken maar uit wat dat geeft op 12 jaar. En elk jaar produceren we meer plastic dat nog vaker en sneller in het water terecht komt.

Wat zou er idealiter moeten gebeuren door de overheid?
Mogen we je een lijstje geven? Het verbieden van microplastics in cosmetica en huishoudproducten. Het verbieden van gratis draagtassen en wegwerpplastic (flesjes, bestek, rietjes, koffiebekers…) - dat laatste komt er nu voor een deel aan in de Green Deal van de EU. Belastingen heffen op plastic flessen. Wist je dat een horeca-uitbater bij ons 6% belasting betaalt op takeaway, dus ook elk plastic flesje dat hij verkoopt, maar 21% als hij een drankje in een glas schenkt? Hoe wil je dan dat horeca omschakelt? Wist je dat Coca-Cola Frankrijk en Nederland het gebruik van herbruikbare bekers op festivals toestaat, maar niet in België? Coca-Cola België verplicht festivals plastic flesjes te kopen. De overheid moet inzetten op producentenverantwoordelijkheid. Reken alle kosten die de samenleving nu draagt maar eens uit voor het ophalen en verwerken van afval. Alleen al het plastic dat als zwerfvuil in de natuur terechtkomt, kost gemeentes miljoenen euro’s om op te ruimen. Een voorbeeld: tussen 2013 en 2015 was er 7000 ton méér zwerfvuil. Dat is 42 miljoen euro extra kost. De totale kost van zwerfafval in Vlaanderen werd berekend op 160 miljoen euro. Maar de indirecte kosten (vb opkuis van de plastic soep) en de verwachte gezondheidseffecten zullen het bedrag misschien wel opjagen naar 500 miljoen of meer. Dat is ons belastingsgeld, dat anders voor iets nuttigers zou kunnen worden gebruikt.

Vandaar al die gemeentes die zich aansluiten bij de Statiegeldalliantie.
Gemeentes zijn al jaren vragende partij. Ze KREUNEN onder de kosten van ophaling en verwerking zwerfvuil. Maar de producenten verzetten zich tegen statiegeld, want dat kost hen geld. Coca-Cola beweert dat ze de kost dan zullen moeten doorrekenen aan de consument. In Duitsland is er statiegeld en is de cola goedkoper dan hier. Het slaat dus nergens op. Statiegeld invoeren zou een begin zijn. Alle zwerfvuil wordt nu verbrand. Met statiegeld zou dat al een pak schelen qua CO2-uitstoot. En de boeren zouden ook blij zijn.

De boeren?
Ja, vaak komt zwerfvuil in hun grasmaaiers terecht en wordt het mee vermalen tot veevoer. Koeien eten dat plastic op en sterven omdat hun spijsvertering overhoop geraakt.

Holy cow.
Je zegt het. En dan is er nog al het plastic dat in de straatriolen belandt.

Is dat een probleem? Dat is toch afvalwater?
Nee!  Die roosters dienen enkel en alleen om regenwater op te vangen. Maar sommige mensen beschouwen de roosters als vuilnisbakken: ze gooien er blikjes in, plastic flesjes, verpakkingen, frituurolie, hondenpoepzakjes...  Dat verstopt niet alleen de riolen, het vervuilt ook het regenwater, dat ongezuiverd de waterlopen instroomt. Kortom: geen plastic is nog altijd beter dan plastic met statiegeld. Maar statiegeld is voorlopig de beste optie om zwerfvuil terug te dringen. Al is het niet dé oplossing. Want je blijft zitten met plastic afval.

Hoezo? Het wordt dan toch gerecycleerd?
De PET-flessen, ja. Die zijn gegeerd en brengen geld op, maar écht recycleren (in de cirkel houden) gebeurt zelden. Bottle to bottle maakt bijvoorbeeld van het Antwerps selectief ingezamelde PMD maar 5% uit. Al de rest is een vorm van de-cycleren, uit de cirkel halen.

Ja maar, en al de rest wat ik in mijn blauwe PMD-zak steek? Ik sorteer heel nauwkeurig.
Flink, hoor. Goede recyclage zou er inderdaad enorm toe bijdragen dat er minder plastic wordt gestort of verbrand. Helaas is het in de praktijk triest gesteld. Niet alle plastics kunnen worden gerecycleerd of hen recycleren zou enorm veel energie kosten. Van zodra een plastic voorwerp uit meerdere soorten plastic bestaat, zouden de plastics uit elkaar gehaald moeten worden, wat niet gebeurt. Meestal belandt het dan gewoon bij het restafval voor verbranding of het stort.

Buiten plastic flessen, PVC-leidingen en ruitenwissers wordt er in Vlaanderen weinig plastic gerecycleerd. En wat wordt gerecycleerd, is ‘downcycling’ tot een minderwaardig product zoals fleece, folie en kunststofvezels, waardoor er toch weer telkens nieuw plastic moet worden gebruikt om flessen te maken. Er is ook altijd ‘procesverlies’: het product verzwakt of kan na enkele keren niet meer worden gerecycleerd, of het plastic lekt in de fles na zoveel keer keer navullen. Bij chemische recyclage kun je in principe oneindig recycleren (van monomeer naar polymeer terug naar monomeer terug naar polymeer) maar dat is duur en vraagt veel energie. Niet ideaal dus. Bij ons wordt er manueel of mechanisch gerecycleerd. Hierbij worden de polymeerketens alsmaar korter en dat is eindig. Een PET-fles kun je maar een beperkt aantal keer recycleren. En dan zit je opnieuw met afval.

Wij Vlamingen zijn toch de kampioenen van de recyclage? Ik heb dat ergens gelezen.
De kampioenen van de inzameling, dat zijn we. We sorteren met zijn allen heel netjes. Glas, papier, en PET-flessen, ja, dat wordt goed gerecycleerd. Een deel van de plastics die bijvoorbeeld op containerparken worden ingezameld, wordt gebruikt om tuinmeubilair te maken. Maar heel veel plastic verpakkingen worden bij ons niet gerecycleerd. Maar de doorsnee mens denkt: ‘Niets aan de hand, ik recycleer.’ De realiteit? Heel veel plastic belandt in verbrandingsovens of op een stort waar het niet vergaat.

Shit. Ik dacht dat ik goed bezig was.
We moeten gewoon van plastic verpakkingen én flessen af. Punt.

Kom. Wat maakt nu een paar plastic flessen van mij minder uit?
We zijn met zeven miljard op deze wereld. Als iedereen één plastic fles minder koopt…

Oké oké, ik snap het. Maar wat dan wel? Zeulen met glazen flessen? Pff… Ik hoorde trouwens dat glazen flessen minder ecologisch zijn dan plastic flessen door de hogere transportkosten omdat ze meer wegen.
Qua transport en productie klopt dat. Maar producenten tellen er nooit de kosten voor afvalverwerking bij: het ophalen, recycleren of verbranden. En de milieukost van de CO2-uitstoot bij de verbranding, de effecten van zwerfvuil, de plastic soep en de microplastics. Want daar betalen zij niet voor. Als je alles meetelt, halen glazen flessen het met gemak. Het is simpel: hergebruik is altijd duurzamer dan wegwerp. Plastic valt uiteen in microplastics, een glazen fles is cradle to cradle.

Steeds meer horecazaken gebruiken recycleerbare bekers of verpakkingen. Dat is toch goed?
En worden die zaken gerecycleerd? Als jij je meeneemkoffie op hebt, wat doe je dan met de beker? Als je de recycleerbare wikkel rond je tijdschrift eraf haalt, waar gooi je hem dan? Precies. Bij het restafval. Niks recyclage. Dat wordt gewoon verbrand.

Verdorie. Daar stond ik niet bij stil. Is papieren verpakking beter?
Ja, in de zin dat de natuur papier herkent en, in tegenstelling tot plastic, kan afbreken. Maar je gebruikt nog steeds grondstoffen voor iets dat je bijna meteen weggooit.

 Wacht, bio-afbreekbaar plastic, dat is toch wél oké?
Ook niet. Plastic is niet beter omdat het bio is of een plantaardige oorsprong heeft. Je hebt nog steeds additieven en chemicaliën nodig om die plantaardige monomeren te verbinden tot polymeren. Bio-afbreekbaar houdt in dat het voor 90% afbreekbaar moet zijn (want die additieven zijn dat vaak niet). Goed, ze vallen uiteen, maar er blijven wel microplastics over. Dat is zo mogelijk nog schadelijker. Dan hebben we het bijvoorbeeld over die ultralichte bioplastic zakjes in de supermarkt. Die belanden trouwens net zo goed in de maag van vogels en zeedieren en breken daar helemaal niet zo snel af als in een composteringsinstallatie.

Dan is er biobased: plastic deels gemaakt van bijvoorbeeld maizena, yucca of suikerriet… Dat is niet composteerbaar, wel recycleerbaar. Maar eerlijk: gaan we echt plantages aanleggen en verder ontbossen om natuurlijke grondstoffen te hebben voor wegwerp bioplastics?  Tot slot zijn er de PLA-plastics: biobased én 100 procent bioafbreekbaar…

Ah! Klinkt goed.
… in een industriële composteerinstallatie bij temperaturen van 65 graden en een bepaalde PH-waarde. In je eigen composthoop duurt de afbraak al snel enkele jaren. PLA moet ook apart worden ingezameld. Veel mensen weten dit niet en gooien het in de PMD-zak.

Jezus, het is dus hopeloos?
Nee, het is simpel: je mijdt alle wegwerpverpakking, in welk materiaal ook. En zeker wegwerpplastic. Stortplaatsen wereldwijd liggen vol wegwerpplastic. En de grootste bron van oceaanplastic komt van wegwerpverpakkingen, via rivieren en land. Wegwerpplastic verminderen heeft dus het grootste effect op de plastic soep.

O ja, en die soep bevindt zich vooral in de gyres, die eilanden van drijvend plastic in de oceaan.
Dat is een mythe. Er zijn geen drijvende eilanden van plastic. Er is in de gyres, grote roterende stromingen, wel een sterk verhoogde concentratie van plastic deeltjes per vierkante kilometer. Maar wist je dat die concentratie elders véél hoger is?  Bijvoorbeeld in binnenzeeën zoals de Zwarte Zee, of dichter bij huis, de Middellandse Zee, o.a. door de vele kuststeden en omdat de plastic minder makkelijk weg kan richting oceaan. In het sediment van de Schelde in Antwerpen zitten zelfs tien keer meer plastic partikels per vierkante meter dan in de oceanen.

Die Nederlandse jongen Boyan Slat gaat de zeeën toch schoonmaken met zijn Ocean Clean-up?
Het drijvend plastic, ja. Niet de microplastics en het plastic dat al aan het zinken is. 94% van alle plastic zakt naar de zeebodem.

Leg dat nu eens once and for all uit, dat van die microplastics.
Door het zonlicht en het zeewater valt het plastic uiteen in plastics kleiner dan 5mm die zinken naar de bodem. Vandaag werden op 5000m diepte al microplastics gevonden. Zo diep kun je niet schoonmaken. Er werden zelfs intacte plastic flessen gevonden op – hou je vast - 3500m diep. Kun je nagaan. Zelfs in Antarctica zijn microplastics gevonden. Het zit o-ve-ral.

Momenteel zit er meer dan 150 miljard kilogram plastic in de oceanen. Volgens de Ellen MacArthur Foundation bevat die 23 miljard kilogram giftige additieven. Door het uiteenvallen komen ze uit de plastics vrij. Intussen weten we dat microplastics ook chemicaliën in het water absorberen. Echte gifbommetjes worden het. Alle zeedieren, zelfs plankton, krijgen de microplastics en het gif binnen. Via vis en schelpdieren belanden de plastics en het gif op ons bord. Het zit al in zeezout. Kortom: we eten onze eigen afval terug op. Sterker nog. Uit de nieuwste onderzoeken blijkt dat microplastics overal zijn, ook in de lucht. Wij krijgen dus ons afval terug binnen als we eten, als we drinken, als we ademen. Karma is a bitch.

En is dat heel gevaarlijk voor onze gezondheid? Moeten we ons zorgen maken?
Er is meer onderzoek nodig, maar ik zou zeggen: JA. In hoofdletters. Wetenschappers zijn natuurlijk zeer voorzichtig met uitspraken. Zij willen dat pas doen na grondig onderzoek. Al kennen we zelf wetenschappers die nu al plastic uit hun leven bannen.

Waarom passen we niet meer het voorzorgbeginsel toe: als we niet zeker zijn dat het onschadelijk is, zeer beperkt gebruiken. Nu gebruiken we eerst ongelimiteerd (denk aan asbest, diesel, gas, glyfosaat…) en daarna moet de samenleving bergen geld besteden om de schade te vergoeden (herstellen gaat vaak zelfs niet meer). Iedereen begrijpt toch dat een mensenlichaam niet gemaakt is om plastic te verteren. Plastic is nooit eetbaar geweest, niet voor mensen, niet voor dieren. Plastic is een mengsel van polymeren, additieven en andere substanties. Niet zozeer de monomeren, die van aardolie, mais of aardappelen kunnen zijn, zijn het probleem, wel het maken van de plastic zelf: om polymeren te maken, moet je chemische additieven toevoegen. Weekmakers, stabilisators, brandvertragers, barriers… Ook in bioplastics zitten die.

Er wordt steeds meer gewaarschuwd voor de gezondheidsrisico’s die kleven aan plastic: verhoogde kans op borst- en prostaatkanker, miskramen en geboorteafwijkingen, obesitas, diabetes, autoimmuunziektes en allerlei hormoonverstoringen. Ons lichaam weet niet wat het aan moet met die onnatuurlijke stoffen.

Maar allez! Worden er dan geen beperkingen opgelegd vanuit de overheid?
Ja. De European Food Safe Autority (EFSA) bepaalt de veilige dosis van substanties. Bisfenol A…

Wacht. Bisfe-wàt?
Bisfenol A of BPA. Het maakt plastic tot polycarbonaat, een steviger soort plastic.

Got it. En wat is daarmee?
Vroeger zat dit in plastic babyflesjes. De veilige dosis was 50 microgram/dag/kg. Na wetenschappelijke publicaties over de schadelijkheid werd in 2015 de limiet verlaagd naar 4 microgram/dag/kg. België heeft in 2013 de productie en verkoop van producten met BPA voor kinderen jonger dan 3 verboden. Maar BPA zit ondertussen overal: in plastic speelgoed, in muurverf, in verpakkingen, in conserven, zelfs in kassatickets.

Hallo? Ik eet toch geen verpakkingen of kassatickets?
Nee, maar BPA lekt uit verpakkingen. En je huid, bij aanraking, neemt het op. BPA wordt ook via de placenta en moedermelk doorgegeven aan baby’s.

Shit. En wat voor kwaads doet het?
Het verstoort o.a. je immuunsysteem en je hormoonwerking.

Ah ja, die hormoonverstoorders, die waren onlangs in het nieuws. Wat zijn dat nu eigenlijk?
Dat zijn stoffen die je eigen hormonen nabootsen. Xeno-oestrogenen bootsen bijvoorbeeld oestrogenen na. Als er zich te veel van in je lichaam opstapelen, krijg je een te sterke oestrogene werking, met alle symptomen vandien: bij vrouwen zwaardere menstruatie, meer PMS, meer kans op endometriose, tumoren, borstkanker, enz. Bij mannen: ontwikkeling van vrouwelijke kenmerken zoals borstgroei en verminderde vruchtbaarheid. Het is nu al bewezen dat er steeds meer vrouwelijke vissen zijn door de xeno-oestrogenen in ons afvalwater.

Zucht. Dus. We moeten BPA mijden. Maar dat gaat niet, want het zit overal in?
Veel producten en verpakkingen vermelden al ‘BPA free’. En als je onverpakte groenten en fruit koopt, en geen blik of bereide maaltijden, help je jezelf al heel wat.

Zit ik dan safe?
Eh… in plastics zitten nog meer hormoonverstoorders. Ftalaten zitten bijvoorbeeld in die 'zachte' waterflessen. Daar is ook een limiet per dag voor bepaald. Maar als die stoffen zich in je lichaam opstapelen, worden microgrammen na een tijd grammen. En dat kan op termijn problemen geven.

Mogen we überhaupt nog flessenwater drinken? Onlangs stond in de krant dat flessenwater, ook in glazen flessen, microplastics bevat.
Klopt. De Universiteit van de Staat New York ontdekte in 93% van hun stalen microplastics, zowel bij glazen als plastic flessen. Ze vermoeden dat het plastic van de plastic dop komt.

En kraantjeswater? Hoe zit het daarmee?
Kraantjeswater wordt bereid uit grondwater dat via de bodem al een natuurlijke filtratie heeft ondergaan waardoor de plastic deeltjes niet in het grondwater kunnen geraken, of uit oppervlaktewater waarbij de waterbehandeling uit meervoudige filtratiestappen bestaat. Een paar buitenlandse onderzoeken beweren dat microplastics ook in leidingwater kunnen aanwezig zijn. Deze onderzoeken zijn nog te beperkt om sluitende conclusies te trekken. Op basis van huidige informatie van de drinkwatermaatschappijen blijkt dat de macro- en microplastics tegengehouden worden in de zuivering (via filtratie, actief kool). In elk geval wil de Vlaamse drinkwatersector op korte termijn de bestaande onderzoeksmethoden verfijnen om het voorkomen van microplastics te onderzoeken. Kraantjeswater, dat moet voldoen aan meer dan 60 eisen en wettelijk is geregeld via het drinkwaterdecreet, is in elk geval het meest gecontroleerde drinkwater dat je in België kunt vinden. En het blijft de meest milieuvriendelijke keuze: geen verpakking, geen verspilling van grondstoffen. Door kraantjeswater te drinken zorg je er dus voor dat er niet nog méér plastic afval wordt geproduceerd, en er dus niet nog méér microplastics in de natuur terecht komen. Weet je hoe fortuinlijk we zijn dat er bij ons drinkbaar water uit de kraan komt? Heel veel mensen in andere landen kunnen daar enkel van dromen.

We zijn nu toch bezig over water. Ik hou mijn hart al vast: wassen is ook niet meer koosjer hé?
Het is geen proper zaakje, nee. Fleece spant de kroon, maar ook acryl, nylon en polyester zijn boosdoeners. Per wasbeurt komen miljoenen microvezels vrij die via het afvalwater in onze waterlopen terechtkomen. Ze belanden ook in de lucht die we inademen, buiten maar ook binnen, o.a. in stof op de vloer. Net daar waar je kinderen kruipen en spelen… Onderzoekers vrezen dat een deel diep in de longen blijft (plastic vergaat niet!) en ontstekingen kan geven. We moeten allemaal dringend minder vaak wassen, en producenten moeten microvezelfilters ontwikkelen voor onze wasmachines. In Duitsland bestaan ze al, dus het kan. 

Doei. Ik denk dat ik een potje ga huilen.
Niet doen. Het is een feit: producenten en overheden moeten dringend veranderingen doorvoeren. Eigenlijk moeten alle ingenieurs nu op zoek naar alternatieve materialen. Plastic is ook maar een uitvinding, zoek een betere, zouden we zeggen. Maar zover zijn we nog niet. En dus is het aan ons om een signaal te geven door geen producten in plastic verpakkingen meer te kopen.

Ja hallo?! Hoe dan? De supermarkten liggen VOL plastic.
Klopt, maar je kunt vaak wél bepaalde producten links laten liggen. Ik bedoel: gehakte ajuin in een potje, voorgesneden fruitsla, soepgroenten, worteltjes in plastic zakjes. We hoeven dit niet te kiezen. Je mag de kracht van de consument niet onderschatten. Denk aan bio, veggie en vergeten groenten. Vroeger vond je dat niet in supermarkten, nu groeit het aanbod elk jaar. Het is niet enkel wat ze verkopen, het is ook wat wij kopen. En je kunt ook naar je lokale slager, bakker en kruidenier.

Ja maar, ik heb geen tijd om meer dan één keer per week te winkelen. En ook niet om aan te schuiven aan de vers-toog.
Dan doe je wat je wel kunt. Kies kartonnen verpakkingen. Bij sommige supermarkten kan je melk en cola in glazen statiegeldflessen kopen en zijn er papieren zakjes om je fruit in te doen. Of neem stoffen zakjes mee. Of leg je groenten en fruit los in je tas …

Bah. Dat is vies. Godweet wie heeft daar aan gezeten.
Serieus? Elke deurklink die je aanraakt, het winkelkarretje… bevat honderd keer meer bacteriën. En thuis was of schil je ze toch? Maar ook buiten de supermarkt is er veel dat je kunt doen.

Hit me.
Alle wegwerpplastic weigeren: rietjes, wegwerpbestek, zakjes… Een drinkfles aanschaffen en overstappen op kraantjeswater. Je koffiebar erop aanspreken dat je geen wegwerpbeker wilt, noch voorverpakte koekjes en melk. Zeg in de winkels waar je nu koopt dat je niet vindt wat je wil. Gebruik wasbare luiers, wasnoten, een menstruatiecup. Gooi geen peuken in de natuur, want ook daar zit plastic in dat doorsijpelt in het grondwater.

Ik hoorde dat ballonnen ook al des duivels zijn.
Ook ballonnen komen ooit ergens terug neer. Vaak is dat in de natuur, of in rivieren en zee, waar ze pas na enkele jaren vergaan (ook biologisch afbreekbare ballonnen!). Ze worden aanzien voor voedsel door dieren. Of dieren raken verstrikt in de touwtjes.

Maar mijn kinderen...
Die ballon gaat niet op. Hetzelfde geldt voor rietjes: je kunt kinderen toch perfect laten drinken uit een (tuit)beker? Of koop herbruikbare rietjes. We zijn zo bezorgd dat onze drommeltjes iets tekort zullen komen, maar wat als ze binnenkort niet meer zorgeloos kunnen zwemmen of fietsen? Hen een leefbare planeet nalaten lijkt me belangrijker dan een rietje, vind je niet?

Oké, oké. Maar ik ga echt niet mijn eigen deo maken en zero waste gaan. Dat is zo geitenwollensok.
Allang niet meer. Ga maar eens kijken op internationale blogs als Trash is for Tossers, Zero Waste Home van Bea Johnson of die van onze eigen Anne Drake: plastic en overtollig afval bannen uit je huishouden creëert rust en helderheid in je interieur. Het is het nieuwe sexy.

Pff. Zero waste lijkt me mission impossible.
Twee generaties geleden was er geen plastic. Vrouwen winkelde met een mand of verpakten alles in papier. Ze poetsten en verzorgden zich met natuurlijke middelen. Dat ging ook. Wegwerp is een modern concept dat producenten vooral helpt meer producten te verkopen en wereldwijd te vervoeren. Kijk, op overheden en industrie hoeven we nu nog niet te veel te rekenen. We hoeven niet op hen te wachten. We kunnen nu al andere keuzes maken, voor onszelf, onze kinderen en voor de planeet. Gewoon beginnen. Zelfs al is het één ding. Alle beetjes helpen. Zeker als we allemaal samen iets doen. Het enige dat niet helpt, is niets doen.

Meer lezen?
http://www.planeetzee.be/lesmodule/3

https://www.plasticsoupfoundation.org/dossiers/

Ben je meer van de app? My little plastic footprint is veruit de leukste! Via een quiz (met levels, cool!) leer je gigantisch veel over plastic. Via ‘pledges’ kun je aangeven welke acties jij wilt ondernemen in de strijd tegen plastic vervuiling. Fun én leerrijk.

Links: